ऊसावर हुमणीचा प्रादुर्भाव आणि व्यवस्थापन

नांदेड, दि. 22 :- सद्यस्थितीत अनेक भागात ऊसावर हुमणी किडीचा प्रादुर्भाव झाला आहे. प्रतिकुल हवामान,कमी पाऊसमान यामुळे हुमणीचा प्रादुर्भाव आढळुन येत आहे. हुमणी ही किड ऊसाची पांढरी मुळे खात असल्याने ऊस उत्पादनात मोठया प्रमाणात घट येण्याची शक्यता असते. त्यामुळे या किडीचा वेळीच बंदोबस्त करणे गरजेचे आहे. हुमणी ही किड बहुभक्षी किड असुन भारतामध्ये सर्व राज्यांमध्ये आढळुन येते.

            हुमणी किडीच्या प्रामुख्याने दोन महत्वाच्या प्रजाती महाराष्ट्रामध्ये आढळुन येतात. यापैकी होलोस्ट्रॅकिया सिराटा या जातीचा प्रादुर्भाव प्रामुख्याने महाराष्ट्रच्या नांदेड, बुलढाणा, अहमदनगर, धुळे, सांगली, कोल्हापुर इत्यादी जिल्हात दिसुन येतो आणि ल्युकोफोलीस लेपिडोफोरा या प्रजातीचा तीव्र प्रादुर्भाव महाराष्ट्रातील कोल्हापूर आणि सांगली जिल्हयाच्या पश्चिम भागात दिसुन येतो.

हुमणीचा नुकसानीचा प्रकार

         हुमणीचा प्रथम अवस्थेतील अळया सुरुवातीच्या काळात कुजलेल्या सेंद्रिय पदार्थावर उपजिविका करतात व त्यांनतर ऊसाची तंतुमय मुळे खातात,तर प्रौढ भुंगा बाभुळ,कडुलिंब ,बोर इत्यादी झाडावर उपजिविका करतात. या अळीचा प्रादुर्भाव प्रामुख्याने एका रेषेत असतो. या अळयांनी झाडाची मुळे कुरतडल्यामुळे प्रादुर्भाव झाडे सहजरीत्या उपटली  जातात. तसेच जोराचे वादळ आल्यास ही झाडे कोलमडुन पडतात. हुमणीमुळे उगवणीत 40 टक्के नुकसान होऊ शकते.

आर्थिक नुकसानीची पातळी

        हुमणीची एक अळी प्रति चौरस मिटर क्षेञावर आढळयास तसेच झाडांवर सरासरी 20 किंवा त्यापेक्षा जास्त भुंगेरे आढळयास किड व्यवस्थापनांचे उपाय योजावेत.

हुमणी किडीचे एकात्मिक व्यवस्थापन

        पिक काढणी नंतर खोल नांगरट करुन घ्यावी. त्यामुळे उघडया पडलेल्या अळया गोळा करुन रॉकेल मिश्रीत पाण्यात टाकुन माराव्यात.

शेतातील ढेकळे फोडुन घ्यावीत,जेणेकरुन ढेकळांमध्ये असलेल्या हुमणीच्या विविध अवस्थतील अळयांचा नाश होता. या साठी रोटाव्हेटर किंवा तव्याचा कुळव देखील वापरता येईल.

पावसाच्या पहिल्या सरीबरोबरच भुंगेरे जमिनीतुन बाहेर येण्यास सुरुवात होते. संध्याकाळी भुंगेरे झाडांवर दिसुन येतात. हा काळ त्यांच्या मिलनाचा असतो. या काळातच बाभुळ, बोर व कडुलिंबाची

 झाडे हलविल्यास झाडाच्या पानांवरील भुंगरे जमिनीवर  पडतात. हे पडलेले भुंगरेरे गोळा करुन रॉकेलमिश्रीत  पाण्यात टाकल्याने अर्ध्या तासात ते मरतात. भुंगेरे मेल्याने एक पिढी नष्ट होते. त्यामुळे त्यांचा जीवनक्रम खंडित होवुन पुढील नुकसान टळते.

सुर्यफुल पिकाबरोबर ऊसाची फेरपालट करावी जेणेकरुन हुमणीचा प्रादुर्भाव कमी होईल.

भुंगेरे गोळा करण्यासाठी प्रकाश सापळयांचा एक हेक्टर क्षेञात एक प्रकाश सापळा वारण्यास सुचवावे. या सापळयातील भुंगे गोळा करुन नष्ट करावेत.

पिकास पाणी देताना ते जास्त काळ साचुन राहिल या कडे लक्ष द्यावे. जेणेकरुन साचलेल्या पाण्यामध्ये अळया गुदमरुन मरतील.

हुमणीग्रस्त शेतातील सुकलेली  पिकांची रोपे उपटावीत व मुळाशेजारील अळयांचा रॉकेलमिश्रीत  पाण्यात नाश करावा.

जैविक उपाय

हुमणी किड अनेक पक्ष्यांचे आवडते खाद्य आहे, त्यामुळे पक्षी थांबे लावावेत.

हुमणीवर नियंञण ठेवण्यासाठी तिचा नैसर्गिक शञुचा अतिशय महत्वाचा वाटा आहे.त्यामुध्ये बगळा, चिमणी, कावळा घार इ. पक्षी व मांजर,कुञा, रानडुक्कर, मुंगुस, उंदीर इ. प्राणी हुमणीच्या अळया आवडीने खातात.

दोन किलो परोपजीवी बुरशी बिव्हेरिया बॅसियाना व मॅटेरायझियम अनिसोपली 20 किलो चांगले कुजलेल्या शेणखतात मिसळुन  पिक लागवडी अगोदर एक हेक्टरजमिनीत मिसळावी म्हणजी प्रथमावस्थेतील अळयांचा बुरशीमुळे नाश होईल.

जिवाणु (बॅसीलस पॉपीली) व सुञकृमी (हेटरो- हॅब्डेटीस) हे होलोट्रॅकिया हुमणीचे नैसर्गिक शञु आहेत.

हुमणीच्या अळीला रोगग्रस्त करण्याऱ्या सुञकृमीचा वापर करावा यासाठी 50 मिली ई.पी.एन कल्चर प्रति 10 लिटर पाण्यात मिसळुन जमिनीवर फवारावे किंवा 2.5 लिटर ई.पी. एन कल्चर प्रति हेक्टर या प्रमाणाने ठिंबक /प्रवाही सिंचनातुन देणे तसेच पावडर स्वरुपात असल्यास 3 किलो प्रती हेक्टर या प्रमाणे वापरावे.

रासायनिक उपाय

जमिन तयार करताना अथवा शेणखतामधुन फोरेट (10 टक्के दाणेदार) 25 किलो प्रती हेक्टरी या प्रमाणात वापर करावा.

हुमणीच्या नियंञणासाठी पहारीच्या सहाय्याने बुंध्यालगत किंवा दोन बुंध्याच्या मध्ये छोटासा खडडा घ्यावा. या कामी ऊस पिकात खत घालन्याची जी पहार आहे. तिचा वापर करावा. फवारणी पंपाचे नोझल काढुन बुंध्यालगत 40 मिली क्लोरोपायरि फॉस 10 लिटर पाण्यात मिसळुन  या द्रावणाची बंध्यालगत तयात केलेल्या खडयात आळवणी करावी, असे आवाहन जिल्हा अधीक्षक कृषि अधिकारी नांदेड यांनी केले आहे.

000000