विशेष लेख

 विशेष लेख                                                            दि. 11 जुलै 2023

                                                                       

जात वैधता प्रमाणपत्रासाठी अशी आहे प्रक्रिया !

लोक कल्याणकारी राज्याच्या भूमिकेतून महाराष्ट्र शासनाने सामाजिक न्याया अंतर्गत विविध योजनांना मागील वर्षभरात लोकाभिमूख स्वरूप दिले आहे. यात बहुजन मागासवर्ग व इतर प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणासाठी दहावी व बारावी नंतर विविध प्रमाणपत्राची आवश्यकता भासते. यात आरक्षणातर्गत राखीव प्रवर्गात प्रवेश घ्यावयाचा झाल्यास जात वैधता प्रमाणपत्र हे एक महत्वाचा दस्ताऐवज आहे. या प्रमाणपत्रा अभावी कोणत्याही मागासवर्ग प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांचे नुकसान होवू नये यासाठी सामाजिक न्याय विभागांतर्गत जिल्हा पातळीवर विशेष मोहिम हाती घेण्यात आली. प्रत्येक माध्यमिक शाळाद्वारे जात वैधता प्रमाणपत्रासाठी कागदपत्रे आवश्यक असतात त्याबाबतही जागृती करण्यात आली. सर्व सामान्यांना जात वैधता प्रमाणपत्रासाठी जी प्रक्रिया अवलंबण्यात आली आहे त्याबाबत लागणारी माहिती महत्वाची आहे. ही प्रक्रीया आपल्याला पुढीलप्रमाणे समजून घेता येईल.  

जिल्हा जात प्रमाणपत्र पडताळणी समितीच्यावतीने सन 2023-24 या वर्षासाठी राजर्षी शाहू महाराज जयंती पर्वच्या निमित्ताने माध्यमिक शालांत परीक्षा पास झालेल्या इ. 11 व 12 वीच्या विद्यार्थ्यांना जात वैधता प्रमाणपत्र उपलब्ध करुन देण्यासाठी 26 जून ते 26 जुलै 2023 या कालावधीत विशेष मोहिम शिबिर राबविण्यात येत आहे. या कालावधीत विद्यार्थी व पालकांचे तालुकास्तरावर महाविद्यालयाच्या ठिकाणी विशेष मार्गदर्शन करण्यात येत आहे. जात वैधता प्रमाणपत्र मिळण्यासाठी प्रक्रिया काय आहे हे आपण सर्वजण समजून घेऊया…

जात वैधता प्रमाणपत्राची गरज : 

जे विद्यार्थी 12 वी पास झाल्यानंतर व्यावसायिक अभ्यासक्रमात प्रवेश घ्यावयाचा असेल तर अशा विद्यार्थ्यांना जात वैधता प्रमाणपत्राची आवश्यकता भासते. बारावी विज्ञान शाखेतील अभियांत्रिकी, वैद्यकीय, औषधोपचार, स्थापत्य, पशुवैद्यकिय, मत्स्य, विधी शाखा, बॅचलर ऑफ फाईन आर्ट अशा प्रकारे बारावीच्या आधारे ज्या व्यावसायिक अभ्यासक्रमाला प्रवेश घ्यावयाचा आहे यासाठी जात वैधता प्रमाणपत्राची आवश्यकता लागते.

जात प्रमाणपत्र कुठे काढावे : 

राखीव प्रवर्गात असणाऱ्या बहुतांश विद्यार्थ्याकडे जातीचे प्रमाणपत्र वर्ग दहावी पूर्वीच काढलेले असते. परंतु त्याने जातीचे प्रमाणपत्र काढण्यापूर्वी काही गोष्टीची माहिती घेऊनच जातीचे प्रमाणपत्र काढणे आवश्यक आहे. जातीचे प्रमाणपत्र हे अर्जदाराच्या वाडवडीलांचे कायमस्वरूपी वास्तव्य एका निश्चित तारखेस ज्या ठिकाणी होते त्याच ठिकाणी काढणे आवश्यक आहे. उदा.अनुसूचित जाती प्रवर्गातील अर्जदार असल्यास 10 ऑगष्ट 1950 पूर्वी अर्जदाराचे पूर्वज, वाडवडील ज्या ठिकाणी वास्तव्य होते त्याच ठिकाणी जातीचे प्रमाणपत्र काढणे आवश्यक आहे. अशाच प्रकारे इतर मागासवर्ग व विशेष मागास प्रवर्गाकरीता 13 ऑक्टोबर 1967, विमुक्त जाती व भटक्या जमाती साठी 21 नोव्हेबर 1961 पूर्वी ज्या ठिकाणी वास्तव्य होते त्या ठिकाणी जातीचे प्रमाणपत्र काढणे आवश्यक आहे. वरीलप्रमाणे अर्जदाराच्या वाडवडीलांचे वास्तव्य नसतांना सक्षम प्राधिकाऱ्यांने (उपविभागीय अधिकारी) जातीचे प्रमाणपत्र दिल्यास ते जात प्रमाणपत्र जात पडताळणी समिती मार्फत अवैध ठरविले जाते. एखाद्या अर्जदाराने वाडवडील, शिक्षण, रोजगार निमित्त एखाद्या भागात मानीव दिनांकानंतर वास्तव्यास गेले असल्यास त्यांनी त्या ठिकाणी जातीचे प्रमाणपत्र काढू नये. त्यांचे मुळ वास्तव्याच्या ठिकाणी प्रमाणपत्र काढावे तेच प्रमाणपत्र ग्राह्य राहील याची दक्षता घ्यावी.

जातीचे प्रमाणपत्र अचूक असावे : 

आपण जे जातीचे प्रमाणपत्र काढतो ते पुन्हा तपासून पहावे. स्वत:चे जातीचे प्रमाणपत्र शाळा सोडल्याच्या दाखल्यावर जे  नाव आहे अथवा वर्ग 10 वी च्या बोर्ड प्रमाणपत्रावरील शब्दाप्रमाणेच शब्दरचना असावी. तसेच प्रमाणपत्रावर रेव्हेन्यू क्रमांक नमुद असावा, प्रमाणपत्र निर्गमित दिनांक, जातीचे स्पेलींग व जातीचा प्रवर्ग अचूक आहे हे अर्जदारानेच पाहून खात्री करुन घ्यावी. वरील बाबी अर्जदाराच्या प्रमाणपत्रामध्ये चुकीच्या असल्यास ज्या कार्यालयाकडून जातीचे प्रमाणपत्र प्राप्त केले आहे. त्या कार्यालयाकडून जातीचे प्रमाणपत्र दुरुस्ती करुन घ्यावे व त्याची पडताळणी करावी.

जात प्रमाणपत्र पडताळणी प्रक्रिया ऑनलाईन आहे :

जात प्रमाणपत्र पडताळणी साठी करावयाचा अर्ज https://bartievalidity.maharashtra.gov.in/index.php या संकेतस्थळावर करावा. अर्ज करतांना अर्जदाराला मुळ कागदपत्रे अपलोड करावयाची असतात. सर्वप्रथम अर्जदाराने मुळ जातीचे प्रमाणपत्र, अर्जदाराचा प्राथमिक शालेय प्रवेश निर्गम उतारा, वडीलांचा प्राथमिक शालेय प्रवेश निर्गम उतारा अथवा वडील अशिक्षित असल्यास शपथपत्र, चुलते, आत्या, आजोबा, पंजोबा, चुलत आजोबा शिक्षीत असल्यास त्यांचे प्राथमिक शालेय प्रवेश निर्गम उतारा अथवा महसुल विषयक पुरावे उपलब्ध असल्यास अधिकार अभिलेख पंजी, पी-१, पी-२, बंदोबस्त मिसळ, जुने खरेदी-विक्रीपत्र, मेंटेनन्स खासरा, जुनी कर आकारणी, इ. या व्यतिरिक्त असा कुठलाही पुरावा जो अर्जदाराचे प्रवर्गानुसार मानीव दिनांकाच्या कालावधीत असून त्यावर वास्तव्याचे गाव व जात नमुद आहे असा पुरावा अपलोड करावा व प्रस्तावासोबत संलग्न करावा.

शपथपत्र 

जात प्रमाणपत्र पडताळणीच्या प्रस्तावासोबत दोन शपथपत्र जोडणे आवश्यक आहे.  शपथपत्र कुठल्याही रकमेच्या स्टॅम्प पेपरवर आवश्यक नाही. साध्या कोऱ्या कागदावर लिहिलेले व नोंदणीकृत असावे. नमुना १७ व नियम १४ अन्वये कागदपत्रे खरे असल्याबाबत शपथपत्र असते. तसेच यामध्ये कागदपत्रे बनावट असल्यास शिक्षेस पात्र राहिल अशा आशयाचे शपथपत्र असते. तसेच यामध्ये कागदपत्रे बनावट असल्यास शिक्षेस पात्र राहिल अशा आशयाचे शपथपत्र असते. दुसरे शपथपत्र नमुना ३ नियम ४ नुसार कुटुंबाची वंशावळ असते. वंशावळी मध्ये कागदपत्रे संलग्न करतो त्या सर्वांचा वंशावळीमध्ये उल्लेख असावा.

सर्व मूळ कागदपत्रे व मूळ शपथपत्रे ऑनलाईन अपलोड करावी. यासोबत ज्या महाविद्यालयाचा विद्यार्थी आहे त्या प्राचार्याच्या स्टॅम्प व स्वाक्षरीचे फॉर्म नं.15 (ए) सुध्दा अपलोड करावे. सर्व कागदपत्रे अपलोड करुन ऑनलाईन भरलेल अर्जाची प्रिंट काढावी व त्यासोबत अपलोड केलेली सर्व कागदपत्रांच्या झेरॉक्स प्रती स्वत: साक्षांकित केलेली असावी. मूळ शपथपत्रासह अर्ज कार्यालयात जमा करावा. त्यावर समिती 15 ते 30 दिवसांच्या आत कार्यवाही करुन निर्णय देते. आक्षेप असल्यास ऑनलाईन कळविल्या जातात. त्या आक्षेपांची पूर्तता करावी.

दक्षता 

अर्ज भरताना जात प्रमाणपत्रावरील माहिती अचुक भरावी. खरे कागदपत्रे अपलोड करावेत व संलग्न करावे. सबंध नसलेली कागदपत्रे जोडू नये. तसेच खोटे व बनावट कागदपत्रे सादर करु नये. मानीव दिनांकाचे पुरावे नसल्यास दक्षता पथकामार्फत चौकशी करुन निर्णय दिला जातो. अशा प्रकारे खरा मागासवर्गीय अर्जदार योग्य कागदपत्रे असल्यास लाभापासून वंचित राहणार नाही याचा प्रयत्न समिती करते. तसेच खोटे व बनावट कागदपत्रे संलग्न केल्यास शिक्षेची तरतूद आहे.अर्जदारांना ऑनलाइन जात प्रमाणपत्र पडताळणी प्रणाली बाबत काही शंका असतील तर मुक्त शुल्क क्रमांक 18001208040 किंवा ईमेल आयडी cvcnanded@gmail.com या वर संपर्क साधता येइल.

संशोधन अधिकारी                                         

तथा सदस्य सचिव

बापु दासरी

 

शब्दांकन

अलका पाटील

उपसंपादक

जिल्हा माहिती कार्यालय

नांदेड