उष्मघातापासून बचाव करण्याचे उपाय

   लातूर,दि. 29 :-  तहान लागलेली नसली तरीसुध्‍दा जास्तीत जास्‍त पाणी पिण्‍यात यावे. हलकी, पातळ व सच्छिद्र सूती कपडे वापरावेत; बाहेर जातांना गॉगल्‍स, टोपी, छत्री/बुट व चपलाचा वापर करण्‍यात यावा, प्रवास करताना पाण्‍याची बाटली सोबत घ्‍यावी. उन्‍हात काम करीत असलेल्‍या व्‍यक्‍तींनी डोक्‍यावर टोपी किंवा छत्रीचा वापर करण्‍यात यावा तसेच ओल्‍या कपडयांनी डोके, मान व चेहरा झाकण्‍यात यावा. शरीरातील पाण्‍याचा प्रमाण कमी होत असल्‍यास ओआरएस, घरी बनविण्‍यात आलेली लस्‍सी, तोरणी, लिंबू पाणी, ताख इत्‍यांदीचा नियमीत वापर करण्‍यात यावा.

           अशक्‍तपणा, स्‍थुलपणा, डोकेदुखी. सतत येणारा घाम इत्‍यादी उन्‍हाचा झटका बसण्‍याची चिन्‍हे ओळखावित व चक्‍कर येत असल्‍यास तात्‍काळ डॉक्‍टरांचा सल्‍ला घेण्‍यात यावा. गुरांना छावणीत ठेवण्‍यात यावे. तसेच त्‍यांना पुरेसे पिण्‍याचे पाणी दयावे. घरे थंड ठेवण्‍यासाठी पडदे, शटर व सनशेडचा वापर करण्‍यात यावा. रात्री खिडक्‍या उघाडया ठेवण्‍यात याव्‍यात.  पंखे, ओले कपडे यांचा वापर करण्‍यात यावा. तसेच थंड पाण्‍याने वेळोवेळी स्‍नान करण्‍यात यावे.  कामाच्‍या ठिकाणी जवळच थंड पिण्‍याच्‍या पाण्‍याची व्‍यवस्‍था करण्‍यात यावी.

        सुर्य प्रकाशाचा थेट संबंध टाळण्‍यासाठी कामगारांना सुचित करण्‍यात यावे.पहाटेच्‍या वेळी जास्‍तीत जास्‍त कामाचा निपटारा करण्‍यात यावा. बाहेर कामकाज करीत असताना मध्‍ये मध्‍ये ब्रेक घेऊन नियमित आराम करण्‍यात यावा. गरोदर, कामागार व आजारी कामगारांची अधिकची काळजी घेण्‍यात यावी. रस्‍ताच्‍या कडेला उन्‍हापासून संरक्षणाकरीता शेट उभारावेत. जागोजागी पाणपोईची सुविधा करण्‍यात यावी.

काय करू नये –   

        लहान मुले किंवा पाळीव प्राण्‍यांना बंद असलेल्‍या व पार्क केलेल्‍या वाहनात ठेऊ नये.   दुपारी  १२.०० ते ३.३० या कालावधीत बाहेर काम करणे टाळावे. गडत, घटृ व जाड कपडे घालण्‍याचे टाळावे बाहेर तापमान अधिक असल्‍यास शारिरीक श्रमाची कामे टाळावीत, दुपारी १२.०० ते ३.३० या कालावधीत बाहेर काम करणे टाळावे.

      उन्‍हाच्‍या कालावधीत स्‍वयंपाक करण्‍याचे टाळण्‍यात यावे. तसेच मोकळया हवेसाठी स्‍वयंपाक घराची दारे व खिडक्‍या उघडी ठेवण्‍यात यावी. आपल्‍या घराममध्‍ये, कामाच्‍या ठिकाणी अथवा इमारतीमधून बाहेर पडण्‍याचे मार्ग (Escape      Route) जाणून व समजून घ्‍या.‘आग लागल्‍यास’ लगेच अग्निशमन दलाला फोन (101) करा. जमिनीवर लोळून आग विझविण्‍याचा प्रयत्‍न करा.  आग लागलेल्‍या ठिकाणी असल्‍यास उभे न राहता गुडघ्‍याच्‍या मदतीने निकासा सरकावा.  तोंडावर ओला रुमाल/कपडा ठेवून धुरापासून दूर राहण्‍याचा प्रयत्‍न करा. 

        स्‍वयंपाक घरामध्‍ये विशेष काळजी घ्‍यावी. रात्री गॅस सिलेंडरचा रेग्‍युलेटर बंद करावा. दर सहा  महिन्‍यांनी गॅस नळी बदलावी, स्‍टोव्‍ह, मेणबत्‍ती इत्‍यादी ज्‍वालाग्रही वस्‍तू गॅसपासून दूर ठेवाव्‍यात. विजेच्‍या उपकरणांचा उपयोग करताना Amper ची तपासणी करावी व योग्‍य सॉकेटमध्‍ये वापर करावा. गोदामे, घरातील कोठीघर इत्‍यादी ठिकाणी कचरा तेलकट पदार्थ अथवा जळावू पदार्थ जमा करु नका, निकास मार्ग नेहमी अडथळे विरहित ठेवावे. आगीच्‍या वेळी शांत रहा, तसेच इतरांना शांत करा, आगीपासून विजेचे उपकरणे दूर ठेवा. छोटया आगी पासून संरक्षण करण्‍यासाठी पाणी व वाळूचे बकेट तयार करुन ठेवा.

****